Όποιος και αν είναι ο λόγος που έχει φέρει έναν ασθενή στο ιατρείο, μια από τις πιο συχνές οδηγίες που παίρνει είναι να χρησιμοποιεί συνέχεια γυαλιά ηλίου. Ο καλύτερος σύμβουλος για την επιλογή του ιδανικού ζευγαριού γυαλιών είναι ο οπτικός. Αρκετοί ασθενείς έχουν απορίες με ιατρικό περιεχόμενο, ενώ κάποιοι προτιμούν να ενημερωθούν ακόμα και για θέματα όπως τα χρώματα και οι επιστρώσεις από τον οφθαλμίατρο πριν φτάσουν στον πιο ειδικό. Ας δούμε τις 12 πιο συχνές ερωτήσεις που καλούμαστε να απαντήσουμε.
1. Αφού ο ήλιος δε με ενοχλεί, γιατί χρειάζομαι γυαλιά;
Η υπεριώδης ακτινοβολία (UV) του ηλιακού φωτός είναι βλαπτική για τα μάτια όπως και για το δέρμα μας.
Μπορεί άμεσα να προκαλέσει φωτοκερατίτιδα (έγκαυμα δηλαδή του κερατοειδή – “έγκαυμα των σκιέρ”), ενώ η μακροχρόνια επίδρασή της ενοχοποιείται για παθολογικές οφθαλμολογικές καταστάσεις όπως τα πτερύγια, ο καταρράκτης, βλάβες της ωχράς κηλίδας και φυσικά νεοπλάσματα του δέρματος των βλεφάρων.
2. Τι ακριβώς είναι οι υπεριώδεις ακτίνες;
Πρόκειται για μη ορατή ακτινοβολία, μετά το ορατό ιώδες τμήμα του φωτεινού φάσματος. Διακρίνεται σε 3 υποκατηγορίες: UVA, UVB και UVC.
- H UVA με το μεγαλύτερο μήκος κύματος περνά μέσα από το γυαλί. Η βλαπτική της δράση στο μάτι δεν είναι επιβεβαιωμένη.
- Η UVB που είναι η πιο επικίνδυνη. Δεν περνά μέσα από το γυαλί.
- Η UVC που μπλοκάρεται από την ατμόσφαιρα και δε φτάνει στην επιφάνεια της γης.
3. Πότε επηρεάζει η υπεριώδης ακτινοβολία τα μάτια;
Πολλοί πιστεύουν ότι ο ήλιος βλάπτει μόνο όταν φαίνεται και καίει και ότι μια συννεφιασμένη μέρα είναι ασφαλής. Η υπεριώδης ακτινοβολία όμως διαπερνά τα σύννεφα και έτσι μπορεί να βλάψει τα μάτια μας, όπως ακριβώς μπορούμε να πάθουμε και έγκαυμα στο δέρμα όταν έχει συννεφιά.
- Την άνοιξη και το καλοκαίρι η ένταση είναι υψηλότερη.
- Μέσα στην ημέρα η υψηλότερη ένταση παρατηρείται την ώρα της ηλιακής μεσημβρίας. Δηλαδή το καλοκαίρι που ισχύει η θερινή ώρα θεωρείται υψηλή από τις 10:00 μέχρι τις 16:00 και το μέγιστο παρατηρείται στη 13:00.
- Είναι υψηλότερη όσο μεγαλύτερο είναι και το υψόμετρο.
- Ο κίνδυνος δεν έρχεται μόνο από ψηλά αλλά και από χαμηλά: οι πολλαπλές αντανακλάσεις που δημιουργούνται από το χιόνι, το νερό και την άμμο μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να είναι πιο επικίνδυνες από την άμεση ακτινοβολία.
- Πολλά φάρμακα αυξάνουν την ευαισθησία του ανθρώπινου οργανισμού στην ηλιακή ακτινοβολία:
- Αντιβιοτικά: κινολόνες (πχ Ciproxin, Norocin, Avelox), τετρακυκλίνες (πχ Vibramycin) και σουλφοναμίδες (πχ Septrin)
- Αντιισταμινικά: διφαινυδραμίνη (Benadryl)
- Καρδιολογικά φάρμακα: διλτιαζέμη (Dipen, Tildiem κα), νιφεδιπίνη (Adalat), αμιωδαρόνη (Angoron), φουροσεμίδη (Lasix), υδροχλωροθειαζίδη (βρίσκεται σα συστατικό πολλών αντιυπερτασικών), κα
- Αντιδιαβητικά: χλωροπροπαμίδη (Diabinese), γλιβενκλαμίδη (πχ Daonil)
- Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη: ναπροξένη (Naprosyn), πιροξικάμη (πχ Feldene)
- Φάρμακα για θεραπεία ακμής: ισοτρετινοΐνη (Roaccutane κπα), ακιτρετίνη (Neotigason)
- Ψυχιατρικά φάρμακα: χλωροπρομαζίνη (πχ Largactil),
- Μην ξεχνάτε την υπεριώδη ακτινοβολία στο solarium!
4. Σε ποιες οφθαλμολογικές περιπτώσεις πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί;
Άνθρωποι που έχουν κάνει επέμβαση καταρράκτη ή πτερυγίου, ή διαθλαστική επέμβαση, ασθενείς με εκφύλιση της ωχράς ή άλλες δυστροφίες του αμφιβληστροειδούς.
5. Πως μπορώ να προστατέψω τα μάτια μου;
Φορώντας γυαλιά ηλίου που πιστοποιημένα μπλοκάρουν την υπεριώδη ακτινοβολία. Στην Ευρωπαική Ένωση, το πιστοποιητικό “CE” δηλώνει ότι πληρείται το πρότυπο EN 1836:2005 παρέχοντας επαρκή προστασία από την UV ακτινοβολία. Άλλα σύμβολα που δηλώνουν καλή προστασία είναι τα “UV400” και “UV99%” ή “UV100%”.
Υπάρχουν γυαλιά ηλίου που παρέχουν ακόμα μεγαλύτερη προστασία «περιβάλλοντας» το μάτι και από το πλάι (“wraparound glasses”).
Πολλοί φακοί επαφής μπλοκάρουν την UV ακτινοβολία, αφήνοντας όμως εκτεθειμένο ένα μεγάλο τμήμα του βολβού, όπως επίσης και τα βλέφαρα.
6. Δεν έχω την οικονομική δυνατότητα να αγοράσω ένα καλό ζευγάρι γυαλιών ηλίου.
Ενώ τα πολύ φθηνά γυαλιά που βρίσκουμε σε πλανόδιους εμπόρους είναι σχεδόν σίγουρο ότι δεν είναι ασφαλή (ή καλύτερα είναι επικίνδυνα), η προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία δεν έχει να κάνει με την τιμή. Ένα σωστά φτιαγμένο και πιστοποιημένο ζευγάρι δε χρειάζεται να είναι και ακριβό. Η τιμή πολλές φορές αυξάνεται από τα χαρακτηριστικά και την ποιότητα του υπόλοιπου σκελετού, το design, τη φίρμα κλπ.
7. Βρήκα ένα ζευγάρι γυαλιά με πολύ σκούρους φακούς. Τι χρειάζεται να ψάχνω πιστοποιητικά;
Δεν είναι το χρώμα των γυαλιών υπεύθυνο για την προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία. Στην πραγματικότητα οι επιστρώσεις που μπλοκάρουν τις UV ακτίνες είναι διαφανείς.
8. Εντάξει, καταλαβαίνω ότι τα καλά γυαλιά ηλίου προστατεύουν από την υπεριώδη ακτινοβολία. Από το να μη φοράω όμως καθόλου δεν είναι προτιμότερο να φοράω ένα όμορφο οικονομικό ζευγάρι χωρίς πιστοποίηση;
Το αντίθετο! Όταν είμαστε στον ήλιο η κόρη του ματιού μας κλείνει και έτσι η ίριδα (το χρωματιστό μέρος του ματιού – καφέ/γαλάζιο/πράσινο) προστατεύει εν μέρει το εσωτερικό. Φορώντας σκούρα γυαλιά χωρίς UV προστασία η κόρη παραμένει ανοιχτή και αφήνει να περάσει πολλαπλάσια ακτινοβολία απ’ ότι αν δε φορούσαμε καθόλου γυαλιά!
9. Το ίδιο μοντέλο γυαλιών έχει διαφορετικές αποχρώσεις φακών. Να επιλέξω μόνο με αισθητικά κριτήρια;
Ανάλογα με το χρωματισμό τους, οι φακοί επιτρέπουν ή μπλοκάρουν τμήματα της ορατής ακτινοβολίας και έτσι κάποια χρώματα μπορεί να πλεονεκτούν ή να μειονεκτούν σε κάποια περιβάλλοντα ή για κάποιες δραστηριότητες. Παρακάτω αναφέρονται μερικές δοκιμασμένες «συνταγές», αλλά μη διστάσετε να πειραματιστείτε: πολλές φορές η καλύτερη απόδοση είναι θέμα προσωπικών προτιμήσεων.
 |
Ενισχύουν την αντίθεση σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού, ομίχλης. Φιλτράρουν την μπλε ακτινοβολία βελτιώνοντας την εστίαση.Σπορ: ποδηλασία, κυνήγι, σκοποβολή, σκί, snowboard, χάντμπολ, τέννις. |
 |
Βελτιώνουν την αντίθεση σε συνθήκες μερικής συννεφιάς/ηλιοφάνειας, αλλοιώνουν αρκετά την αντίληψη των χρωμάτων.Σπορ: ποδηλασία, ψάρεμα (αμμώδης βυθός), κυνήγι, σκοποβολή, σκι, snowboard. |
 |
Βελτιώνουν την αντίθεση και την εστίαση μπλοκάρωντας τη μπλε ακτινοβολία. Ιδιαίτερα χρήσιμα για να οξύνουν την αντίθεση στο πράσινο (γρασίδι) ή στο μπλε (ουρανός).Σπορ: baseball, ποδηλασία, ψάρεμα (περιοχές με φύκη), golf, κυνήγι, σκι, θαλάσσια σπορ. |
 |
Μικρή βελτίωση της αντίθεσης (ιδιαίτερα σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού) με καλή διατήρηση της αντίληψης των χρωμάτων.Σπορ: baseball, golf. |
 |
Μείωση της συνολικής έντασης με διατήρηση κατά 100% της αντίληψης των χρωμάτων.Σπορ: όλα τα αθλήματα σε συνθήκες έντονου φωτισμού. |
 |
Συνδυασμός των πλεονεκτημάτων των δυο αποχρώσεων. |
10. Έχω μπλεχτεί με τόσες διαφορετικές επιστρώσεις και τύπους φακών. Τι είναι καλύτερο;
Οι ντεγκραντέ (gradient) φακοί προστατεύουν από το θάμπωμα της ορατής ακτινοβολίας, επιτρέποντας όμως να περάσει περισσότερο φως από την περιοχή ενδιαφέροντος. Έτσι για την οδήγηση χρησιμοποιούμε γυαλιά που είναι πιο ανοιχτόχρωμα στο κάτω μέρος, ενώ οι σκιέρ κάποιες φορές χρησιμοποιούν φακούς που είναι σκουρότεροι και στο κάτω μέρος (double gradient).
Οι πολωτικοί φακοί καθώς και αυτοί με αντι-ανακλαστικές επιστρώσεις μειώνουν το θάμπωμα από αντανακλάσεις και έτσι είναι πολύ δημοφιλείς σε ανθρώπους που αθλούνται ή περνάνε πολύ ώρα στη θάλασσα ή το χιόνι.
Οι φακοί με ανακλαστική πρόσθια επίστρωση (γυαλιά «καθρέπτες»), πέρα από την αισθητική άποψη προσφέρουν μεγάλη μείωση στην εισερχόμενη ακτινοβολία και έτσι προσφέρονται για δραστηριότητες σε πολύ φωτεινά περιβάλλοντα (πχ σκι σε ηλιόλουστη ημέρα). Ας σημειωθεί ότι το χρώμα της ανακλαστικής επίστρωσης (το χρώμα του καθρέφτη που βλέπουν οι άλλοι) δεν έχει να κάνει με αυτά που συζητήθηκαν παραπάνω σχετικά με το χρωματισμό του φακού κάτω από την επίστρωση-καθρέφτη.
11. Δε θέλω να φοράω γυαλιά ηλίου γιατί αν σπάσουν θα τραυματιστώ.
Τα επώνυμα γυαλιά ηλίου είναι κατασκευασμένα έτσι ώστε να αντέχουν σε μικροχτυπήματα. Για όσους τα χρησιμοποιούν σε σπορ ή στη δουλειά τους, υπάρχουν ειδικά ανθεκτικά γυαλιά φτιαγμένα από πολυανθρακικό πολυμερές υλικό (polycarbonate).
12. Τα παιδιά είναι καλό να φοράνε γυαλιά ηλίου;
Τα παιδιά είναι πιο ευαίσθητα στον ήλιο και συχνά περνούν περισσότερη ώρα παίζοντας σε αυτόν. Επίσης η βλαπτική επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας συσσωρεύεται με το χρόνο. Έτσι τα παιδιά είναι καλό να φοράνε γυαλιά ηλίου από πολύ μικρή ηλικία – πρακτικά από τότε που τα δέχονται και δεν τα βγάζουν. Τα παιδικά γυαλιά ηλίου είναι φτιαγμένα από υλικά με έμφαση στην αντοχή.
Τα γυαλιά ηλίου δεν είναι μόνο στυλ. Ο οπτικός σας θα σας καθοδηγήσει στην καλύτερη επιλογή για τις απαιτήσεις σας.