Η τεχνική LASIK αποτελεί τη δημοφιλέστερη τεχνική διαθλαστικής χειρουργικής με laser. Εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 1991 και από τότε περίπου 30.000.000 ασθενείς έχουν υποβληθεί στην επέμβαση αυτή. Είναι κατάλληλη για διόρθωση μυωπίας, υπερμετρωπίας και αστιγματισμού και (υπό προϋποθέσεις) πρεσβυωπίας.
Η επέμβαση
Στην τεχνική LASIK αυτή η διόρθωση εφαρμόζεται στα βαθύτερα στρώματα του κερατοειδούς και όχι στην επιφάνεια όπως στην PRK. Στο 1ο χειρουργικό βήμα δημιουργείται ένα πέταλο (flap) κερατοειδικού ιστου (σαν “καπάκι”) με τη βοήθεια του μικροκερατόμου, ενός εργαλείου υψηλής ακρίβειας. Αυτό το πέταλο ανασηκώνεται χωρίς όμως να αποκοπεί τελείως από τον υπόλοιπο κερατοειδή, παραμένοντας ενωμένο στην μια του άκρη. Στη συνέχεια εφαρμόζεται το excimer laser στις εσωτερικές στιβάδες του κερατοειδούς, σμιλεύοντάς τον και αλλάζοντας την καμπυλότητά του. Στο τέλος το πέταλο αυτό επανατοποθετείται στην αρχική του θέση χωρίς να απαιτούνται ράμματα. Έτσι η επιφάνεια του κερατοειδούς είναι σχεδόν ανέπαφη μετά το τέλος της επέμβασης. Αυτό εξασφαλίζει άμεση αποκατάσταση της όρασης και ελαχιστοποίηση των ενοχλήσεων.
Μετεγχειρητική πορεία
Η αποκατάσταση της όρασης είναι άμεση: ο ασθενής φεύγει από το κέντρο βλέποντας τόσο καλά σαν να φορούσε τα – ίσως λίγο σκονισμένα – γυαλιά του. Οι ενοχλήσεις είναι ελάχιστες την πρώτη μέρα. Ο ασθενής αισθάνεται σαν να έχει μπει σκόνη στο μάτι ή σαν να υπάρχει φακός επαφής. Την επόμενη ημέρα η πλειονότητα των ασθενών αισθάνεται όπως πριν χειρουργηθεί. Για περίπου 2 εβδομάδες χρειάζονται να ενσταλάσσονται κολλύρια αντιβιοτικά και αντιφλεγμονώδη. Τα τεχνητά δάκρυα είναι απαραίτητα για τον πρώτο χρόνο: η δημιουργία του πετάλου επηρεάζει τη λειτουργία των νεύρων που είναι υπεύθυνα για την αισθητικότητα του κερατοειδή. Μέχρι να αποκατασταθούν, το “στέγνωμα” του ματιού δεν γίνεται εύκολα αντιληπτό ούτως ώστε να παραχθούν περισσότερα δάκρυα.
Πέταλο (flap) και μηχανικός μικροκερατόμος
Η καινοτομία και η επιτυχία της LASIK στηρίχθηκε στην εφαρμογή της διόρθωσης κάτω από το λεπτό πέταλο του κερατοειδούς. Το πρόσθετο αυτό χειρουργικό βήμα εξασφαλίζει την ελαχιστοποίηση των ενοχλήσεων και την ταχύτατη αποκατάσταση της όρασης. Για τη δημιουργία του χρησιμοποιήθηκε ο μηχανικός μικροκερατόμος: μια λεπίδα υψηλής ακριβείας που πάλλεται κινούμενη πάνω σε ένα προηγμένο οδηγό, χειροκίνητα τα πρώτα χρόνια, αυτοματοποιημένα στην εξέλιξή του. Η ακρίβεια που απαιτείται γίνεται αντιληπτή αν συγκρίνουμε το πάχος του πετάλου (90-180 μm – χιλιοστά του χιλιοστού) με αυτό μιας τρίχας (60-120 μm) ή μιας σελίδας χαρτιού (80-180 μm). Αυτό περισσότερο από κάθε άλλο βήμα είναι που καθορίζει την επιτυχία της επέμβασης.
Femtosecond LASIK (femtoLASIK)
Στο δύσκολο αυτό βήμα έρχεται πάλι η εξέλιξη των laser να προσφέρει αυξημένη ακρίβεια και ασφάλεια. Πρόκειται για ένα διαφορετικού τύπου laser που λέγεται femtosecond: η διάρκεια του κάθε παλμού του είναι 1×10-15 sec (1 εκατομμυριοστό του δισεκατομμυριοστού! του δευτερολέπτου). Μπορεί να παράγει εξαιρετικά σύντομους παλμούς φωτός. Μικρές ελεγχόμενες εκρήξεις ενέργειας με ελάχιστη δράση στους γειτονικούς ιστούς. Πρωτοεφαρμόστηκε στην οφθαλμολογία στις αρχές της δεκαετίας του 1990 στο πανεπιστήμιο του Michigan. Από τότε η εξέλιξή του σε 2 τομείς επέτρεψε την εφαρμογή τους στην καθ’ ημέρα πράξη της διαθλαστικής χειρουργικής. Ο αριθμός των παλμών/δευτερόλεπτο αυξήθηκε από μερικά kHz σε πάνω από 200 kHz (200.000/sec) (ενώ σήμερα υπάρχουν μηχανήματα που λειτουργούν με συχνότητα MHz – εκατομμυρίων/sec) επιτρέποντας μικρότερη ενέργεια ανά παλμό. Το μέγεθος μίκρυνε αρκετά για να μπορεί να χωρά μέσα σε μια χειρουργική αίθουσα ή ακόμα και να είναι κινητό. Έτσι σήμερα μπορεί, όχι μόνο να αντικαταστήσει τη λεπίδα του μικροκερατόμου, αλλά να δημιουργήσει το πέταλο (flap) με εξαιρετικά υψηλότερη ακρίβεια εκτοξεύοντας το ποιοτικό αποτέλεσμα και την ασφάλεια αυτού του βήματος.
Πλεονεκτήματα femtoLASIK
Σε σύγκριση με το μηχανικό μικροκερατόμο, ο σχηματισμός του κρημνού με femtosecond laser εξασφαλίζει:
- μειωμένη συχνότητα εμφάνισης επιπλοκών του πετάλου
- μεγαλύτερη επιλογή χειρουργού και έλεγχο της διαμέτρου και του πάχους του πετάλου, της γωνίας κοπής πλευράς, της θέσης και του μήκους της άρθρωσης
- αυξημένη ακρίβεια με βελτιωμένη ασφάλεια του πετάλου και καλύτερη προβλεψιμότητα του πάχους του
- δυνατότητα κοπής λεπτότερων πετάλων για την σμίλευση λεπτών κερατοειδών και υψηλών διαθλαστικών σφαλμάτων
- απουσία κινούμενων μερών
Από τη μέχρι σήμερα εμπειρία μας προκύπτουν και άλλα πλεονεκτήματα, όπως χαμηλότερη συχνότητα και καλύτερη διαχείριση διεγχειρητικών συμβαμάτων, ισχυρότερη πρόσφυση του πετάλου στον κερατοειδή μετεγχειρητικά, μικρότερη συχνότητα ή/και μικρότερη ένταση ανεπιθύμητων μετεγχειρητικών ενεργειών (πχ ξηροφθαλμία) κα. Ήδη από το 2012 οι μελέτες δείχνουν ότι οι 2 τεχνικές δε διαφέρουν ως προς το διαθλαστικό και το οπτικό αποτέλεσμα. Από τότε τα femtosecond έχουν εξελιχθεί ακόμα περισσότερο.