Μηχανισμός γλαυκώματοςΓενικές πληροφορίες

Με τον όρο γλαύκωμα αναφερόμαστε σε μια ομάδα οφθαλμικών παθήσεων που προκαλούν προοδευτική αλλά ανεπανόρθωτη βλάβη στο οπτικό νεύρο, στο σημείο που αυτό φεύγει από το μάτι για να μεταφέρει τις οπτικές πληροφορίες στον εγκέφαλο.

Εάν παραμείνουν χωρίς αντιμετώπιση, οι περισσότερες μορφές γλαυκώματος προχωρούν (χωρίς προειδοποίηση, ούτε προφανή συμπτώματα για τον ασθενή) σε σταδιακά επιδεινούμενη οπτική βλάβη και μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση. Η περιφερική όραση περιορίζεται σταδιακά ενώ η κεντρική όραση δεν επηρεάζεται παρά μόνο σε προχωρημένα στάδια. Η βλάβη αυτή είναι μη αντιστρεπτή και για αυτό πολλοί περιγράφουν τη νόσο σαν τον “ύπουλο κλέφτη της όρασης”.

Το γλαύκωμα είναι η δεύτερη συχνότερη αιτία τύφλωσης – πρώτη παραμένει ο καταρράκτης, σε αντίθεση όμως με το γλαύκωμα είναι αναστρέψιμος. Εκτιμάται ότι παγκοσμίως 4.500.000 άνθρωποι είναι τυφλοί λόγω γλαυκώματος, αριθμός ο οποίος υπολογίζεται ότι θα ξεπεράσει τα 11 εκατομμύρια το 2020. Αξίζει να σημειωθεί ότι λόγω της σιωπηλής εξέλιξης της νόσου – τουλάχιστον στα πρώιμα στάδια – σχεδόν το 50% των ασθενών στις ανεπτυγμένες χώρες δε γνωρίζουν ότι πάσχουν. Το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 90% στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Υπάρχουν πολλές μορφές γλαυκώματος. Μερικές μπορεί να είναι αποτέλεσμα άλλης οφθαλμικής νόσου, τα λεγόμενα δευτερογενή γλαυκώματα. Η μεγάλη πλειοψηφία, όμως, είναι πρωτοπαθή, συμβαίνουν δηλαδή χωρίς να υπάρχει κάποιος προφανής λόγος. Παλαιότερα πίστευαν ότι αιτία της νόσου ήταν η υψηλή ενδοφθάλμια πίεση (ΕΟΠ). Σήμερα είναι ξεκάθαρο ότι μπορεί να πάσχουν και άνθρωποι χωρίς υψηλή πίεση. Η ΕΟΠ σήμερα θεωρείται ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για το γλαύκωμα, και ο μόνος που μπορεί να τροποποιηθεί. Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι η φυλή, το οικογενειακό ιστορικό, η υψηλή μυωπία και η ηλικία.

Κάποιοι τύποι γλαυκώματος εμφανίζονται με τη γέννηση (“συγγενές”) ή κατά την παιδική ηλικία (“νεογνικό” και “νεανικό”). Τις περισσότερες φορές όμως εμφανίζεται μετά την 4η δεκαετία και η συχνότητά του αυξάνεται με την ηλικία.

Οι πιο συχνές μορφές γλαυκώματος των ενηλίκων είναι το Πρωτοπαθές Γλαύκωμα Ανοιχτής Γωνίας – που εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα της λευκής και αφρικανικής φυλής – και το Γλαύκωμα Κλειστής Γωνίας – που είναι συχνότερο στην Ασιατική φυλή. Το γλαύκωμα κλειστής γωνίας είναι συχνά χρόνιο, όπως και το πρωτοπαθές γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως μπορεί να είναι οξύ, όπου υπάρχει πολύ έντονος πόνος και απότομη μείωση της όρασης.

Μέχρι στιγμής οι βλάβες που δημιουργούνται από το γλαύκωμα είναι μη θεραπεύσιμες. Η φαρμακευτική ή/και χειρουργική (κλασσική ή και laser) αντιμετώπιση έχουν σα στόχο να σταματήσουν ή έστω να επιβραδύνουν την απώλεια όρασης. Έτσι η έγκαιρη πρώιμη διάγνωση είναι βασική για να προληφθεί η οπτική αναπηρία – τύφλωση.