Περιεχόμενα
Γενικά
Διαδικασία
Μετά την επέμβαση
Επιπλοκές
Δευτερογενής καταρράκτης
Laser στον καταρράκτη
Ενδοφακοί
Άλλες επεμβάσεις
Πότε γίνεται εγχείρηση καταρράκτη;
Ένας ασθενής πάσχει από καταρράκτη, όταν ο φακός του ματιού του έχει θολώσει. Η κατάσταση αυτή αντιμετωπίζεται με μικροχειρουργική επέμβαση αφαίρεσης του καταρράκτη, ή όπως τη λέμε απλούστερα, εγχείρηση καταρράκτη.
Η ίδια επέμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί και για διόρθωση υψηλής μυωπίας, υπερμετρωπίας, αστιγματισμού ή και πρεσβυωπίας σε επιλεγμένα περιστατικά χωρίς να υπάρχει καταρράκτης. Τότε μιλάμε για διαθλαστική ανταλλαγή φακού (refractive lens exchange) ή αφαίρεση του καθαρού φακού (clear lens extraction).
Διαδικασία επέμβασης
Πρόκειται για μια σύντομη επέμβαση (ο καθαρός χειρουργικός χρόνος είναι περίπου 10-15 λεπτά). Γίνεται με τοπική αναισθησία: σταγόνες αναισθητικού μουδιάζουν το μάτι. Ο ασθενής είναι ξύπνιος, βλέπει το φως του μικροσκοπίου, αντιλαμβάνεται το άγγιγμα του χειρουργού, αλλά δεν πονά. Ένα αποστειρωμένο κάλυμμα σκεπάζει το κεφάλι και το θώρακα του ασθενούς που βρίσκεται ξαπλωμένος.
Η εγχείρηση γίνεται μέσα από πολύ μικρές τομές (περίπου 2 χιλιοστών η κάθε μια) στον κερατοειδή του ματιού (το διάφανο ιστό που καλύπτει τη χρωματιστή ίριδα όπως το τζάμι στο ρολόι).
Με την ενέργεια ψυχρών υπερήχων ο καταρρακτικός φακός αποσυντίθεται σε πολύ μικρά κομμάτια, ρευστοποιείται και αναρροφάται.
Στη θέση του καταρράκτη που αφαιρέθηκε και μέσα στη μεμβράνη που στηριζόταν ο φακός του ματιού μπαίνει ένας ενδοφακός.
Στο τέλος της επέμβασης ελέγχεται η στεγανότητα των τομών. Το μέγεθος και η κατασκευή τους είναι τέτοια που τους επιτρέπει να κλείσουν και να επουλωθούν μόνες τους τις πρώτες μέρες μετά το χειρουργείο.
Μετά την επέμβαση
Την πρώτη μέρα η όραση είναι θαμπή. Τις επόμενες μέρες σταδιακά βελτιώνεται και τελικά σταθεροποιείται περίπου 4 βδομάδες μετά την επέμβαση. Μέχρι τότε χρησιμοποιούνται κολλύρια αντιβιοτικά και αντιφλεγμονώδη κολλύρια.
Τις πρώτες μέρες πρέπει να αποφεύγεται η είσοδος νερού στο χειρουργημένο μάτι, το τρίψιμό του, καθώς επίσης και οι έντονες δραστηριότητες.
Ανάλογα με την κατάσταση και του άλλου ματιού ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει αρκετά γρήγορα στις υπόλοιπες δραστηριότητές του (οδήγηση, εργασία).
Το τελικό αποτέλεσμα της επέμβασης εξαρτάται από την λειτουργική κατάσταση των υπόλοιπων τμημάτων του ματιού (κερατοειδής, ωχρά κηλίδα, οπτικό νεύρο). Όταν δεν υπάρχει άλλη παθολογία το αποτέλεσμα είναι άριστο. Ακόμα όμως και όταν υπάρχουν άλλα προβλήματα όπως γλαύκωμα, διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια ή ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας, η αφαίρεση του θολωμένου καταρρακτικού φακού βελτιώνει ποιοτικά την όραση και επιτρέπει την καλύτερη παρακολούθηση των άλλων παθήσεων.
Υπάρχουν επιπλοκές;
Η εγχείρηση καταρράκτη θεωρείται μια από τις ασφαλέστερες επεμβάσεις έχοντας πιθανότητα επιπλοκών χαμηλότερη από 4%. Η έγκαιρη αναγνώριση και ιατρική παρέμβαση συμβάλει στην αντιμετώπισή τους. Ενδεικτικά αναφέρονται:
- Μόλυνση
- Αιμορραγία
- Οίδημα ωχράς κηλίδας
- Αποκόλληση αμφιβληστροειδούς
- Μετατόπιση του καταρρακτικού φακού ή του ενδοφακού στο υαλοειδές.
Μπορεί να “ξαναγίνει” ο καταρράκτης;
Η μεμβράνη στην οποία στηρίζεται ο ενδοφακός μπορεί να θολώσει σταδιακά, μήνες ή και χρόνια μετά την εγχείρηση. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται δευτερογενής καταρράκτης ή θόλωση οπισθίου περιφακίου. Έχει σα συνέπεια τη μείωση της οπτικής οξύτητας και γενικότερα το θάμπωμα της όρασης. Αντιμετωπίζεται με τη χρήση ενός ειδικού laser που διαλύει τη θολωμένη μεμβράνη. Είναι πάρα πολύ σύντομο (2-3 λεπτά), ανώδυνο και γίνεται σε συνθήκες γραφείου. Η όραση επανέρχεται άμεσα και εφόσον δεν υπάρχουν άλλες παθήσεις φθάνει στο επίπεδο που βρισκόταν μετά την αρχική εγχείριση καταρράκτη.
FLACS: Laser στην εγχείρηση καταρράκτη
Πολλοί ασθενείς εσφαλμένα πίστευαν ότι η επέμβαση γίνεται με laser. Η αλήθεια είναι πως πριν από περίπου 2 δεκαετίες έγιναν προσπάθειες χρήσης της ενέργειας laser στην επέμβαση αυτή. Λόγω μειωμένης αποτελεσματικότητας, όμως, χρησιμοποιήθηκαν μόνο σε πολύ μαλακούς καταρράκτες ή σε συνδυασμό με υπερήχους και τελικά αποσύρθηκαν. Από το 2010 όμως, ένα άλλο είδος laser , το femtosecond laser προερχόμενο από τη διαθλαστική χειρουργική (femto-LASIK) “εισέβαλε” στη μικροχειρουργική καταρράκτη. Καταργεί τη χρήση νυστεριού και επιτρέπει να γίνουν με πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια οι μικρές τομές, καθώς επίσης και κάποια ακόμα στάδια της επέμβασης. Η υποβοηθούμενη από femtosecond laser επέμβαση καταρράκτη (FLACS: Femtosecond Laser Assisted Cataract Surgery) εξασφαλίζει μεγαλύτερη ακρίβεια και σταθερότητα στο μετεγχειρητικό αποτέλεσμα. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία μιας και μιλάμε για μια επέμβαση όχι μόνο θεραπευτική αλλά και διαθλαστική.
Λίγα λόγια για τους ενδοφακούς
Φτιαγμένος από αδρανές για τον οργανισμό μας υλικό έχει σκοπό να εστιάζει τις ακτίνες του φωτός στον αμφιβληστροειδή. Έτσι με τη βοήθεια των μετρήσεων ακριβείας που προηγούνται της επέμβασης μπορεί να μειωθεί ή και να εξαλειφθεί μυωπία ή υπερμετρωπία που προϋπήρχε. Πιο ειδικοί ενδοφακοί (premium) μπορούν να διορθώσουν και τον αστιγματισμό του ασθενούς (τορικοί ενδοφακοί). Άλλοι φακοί αντιμετωπίζουν και την πρεσβυωπία, εξασφαλίζοντας απαλλαγή από τα γυαλιά για την πλειοψηφία των δραστηριοτήτων.
Άλλες επεμβάσεις
Παλιότερα ο καταρρακτικός φακός αφαιρούταν ολόκληρος, μέσα από μια μεγάλη τομή. Η επέμβαση αυτή (εξωπεριφακική αφαίρεση καταρράκτη) μπορεί να γίνει και σήμερα σε περιπτώσεις πολύ σκληρού (παραμελημένου) καταρράκτη, ή εάν προκύψουν άλλες δυσκολίες κατά την φακοθρυψία. Η τομή κλείνει με τη βοήθεια ραμμάτων. Σε κάποιες περιπτώσεις η εγχείρηση καταρράκτη μπορεί να συνδυαστεί με άλλες επεμβάσεις που απαιτούνται όπως επέμβαση γλαυκώματος ή υαλοειδεκτομή.